Đường tới những mùa xuân

Trường ca Đường tới những mùa xuân – Khúc tráng ca của dân tộc

Trong lịch sử văn học Việt Nam hiện đại, trường ca được xem là một thể loại đặc biệt – nơi thơ ca cất tiếng nói sử thi, tái hiện những chặng đường dân tộc đã đi qua, đồng thời gửi gắm khát vọng vươn tới tương lai. Trong dòng chảy ấy, tác phẩm Đường tới những mùa xuân của Lưu Sơn Tự nổi lên như một công trình thi ca quy mô, một bản hùng ca kết nối giữa lịch sử và hiện tại, giữa đau thương và khát vọng, giữa chiến tranh và hòa bình.

Với 15 chương, trường ca Đường tới những mùa xuân không chỉ phản ánh những trang sử hào hùng của dân tộc mà còn khắc họa sâu sắc thân phận con người trong bão táp thời cuộc. Đây là một “khúc tráng ca của dân tộc” đúng nghĩa – nơi hiện thực và lý tưởng, bi tráng và trữ tình hòa quyện trong giọng thơ mạnh mẽ mà giàu cảm xúc nhân văn.

Ngay từ chương I “Ra trận”, Lưu Sơn Tự đã dựng nên hình ảnh lịch sử nối dài từ buổi đầu chống giặc ngoại xâm:
Bà Triệu, Bà Trưng cưỡi voi ra trận
Cơ lau phất đuổi giặc xa bờ cõi…

Sức mạnh ấy tiếp nối ở thế hệ thanh niên hiện đại, từ ghế nhà trường bước thẳng ra chiến trường:
Thằng Hải, thằng Thành, thằng Đạt cùng đi
Cái Lý Thụy khóc ướt trôi trang sách
Cái Nhung cười gửi ánh mắt vào trong…

Điểm độc đáo của Lưu Sơn Tự là ông đưa những tên gọi thân quen của đời thường vào thơ, khiến bản anh hùng ca không xa vời mà rất gần gũi. Lịch sử không chỉ là tên tuổi những anh hùng đã ghi trong sử sách, mà còn là những Hải, Thành, Lý Thụy, Nhung, Bích – những thanh niên bình dị, đã làm nên trang sử bất tử.

Chương II “Kẻ thù” vạch trần sự cuồng loạn, hủy diệt của chiến tranh:
Chim hoảng hốt bay
Cánh rừng bắt đầu trần trụi
Đất đá đảo ngược
Cỏ nát và cháy…

Bom đạn và chất độc da cam đã biến thiên nhiên thành thí nghiệm chết chóc. Nhưng từ nỗi đau ấy, nhân dân ta càng kiên cường, như một lời khẳng định: kẻ hủy diệt không thể giết chết sức sống Việt Nam.

Tiếp đó, trong “Chiến đấu” và “Hiệp đồng”, hình ảnh người lính hiện lên với bản lĩnh kiên cường:
Hầm sập, chiến hào lở đứt
Lại vẽ nên những đường xuyên núi, đèo ngang…

Đồng thời, giọng thơ còn mang tính luận chiến, đặt ra câu hỏi đầy chính nghĩa:
Kẻ thù xứ sở xa xôi
Cớ sao chia cắt làm đôi nước mình?

Đây là tiếng nói không chỉ của riêng một thời mà còn là lời thề lịch sử: dân tộc Việt Nam quyết không chấp nhận chia cắt.

Điểm đặc sắc trong trường ca là tinh thần đoàn kết Đông Dương được khắc họa rõ trong “Siết chặt tay”:
Bạn và ta cùng đồng đội
Dàn trận cùng tác chiến
Vai sát kề vai
Nòng súng hướng về phía trước
Mục tiêu chung mặt một kẻ thù.

Đó là sức mạnh của liên minh nhân dân ba nước, góp phần làm nên chiến thắng cuối cùng.

Đến chương VI “Tiêu diệt” và chương VII “Toàn thắng”, giọng thơ hào hùng bùng nổ:
Những trung đoàn đấm thép
Những sư đoàn đồng bằng
Dàn hàng ngang tư thế tấn công
Đẩy kẻ thù vào những ngày tận thế.

Và kết tinh ở hình ảnh lịch sử bất diệt:
Thành phố từ nay như phép nhiệm mầu
Dinh độc lập rơi vào quên lãng…

Đây không chỉ là những vần thơ mô tả chiến thắng, mà còn là dấu mốc mở ra một kỷ nguyên mới của dân tộc.

Từ chương VIII “Xây dựng” và IX “Hàn gắn”, trường ca chuyển giọng, từ bi tráng sang trữ tình, từ chiến tranh sang kiến thiết:
Những bàn tay lấp biển phá bom
Những bàn tay mực nhòe trang giấy trắng…

“Bàn tay” ở đây là biểu tượng cho sức trẻ, cho tinh thần kiến tạo, hàn gắn vết thương chiến tranh, dựng xây cuộc đời mới.

Song, tác phẩm cũng không né tránh những thách thức hậu chiến. “Nội thù”, “Phản bội”, “Kẻ thù mới” cho thấy sự tỉnh táo của tác giả trước biến động lịch sử:
Ta giật mình rừng cây bạc lá
Là Pol Pốt Iêng-xa-ri
Đang biến dân tộc Campuchia thành biển máu…

Những câu thơ ấy không chỉ là tiếng tố cáo, mà còn là sự đồng cảm, sẻ chia, đặt số phận các dân tộc Đông Dương trong cùng một dòng chảy lịch sử.

Đỉnh cao của trường ca là hai chương cuối “Những mùa xuân” và “Hồi kết”. Ở đây, mùa xuân được nâng lên thành biểu tượng của sự sống và niềm tin:
Mùa xuân đi qua mùa xuân trở lại
Từ lúc trong bàn tay mẹ lời ru êm ái
Tới lúc chúng mình tay nắm bàn tay…

Và trong hồi kết, tác giả khẳng định khát vọng trường tồn:
Rồng bay lên cho Hà Nội mãi xanh
…Thế hệ này nối tiếp thế hệ sau…

Mùa xuân vì thế không chỉ là thời gian tự nhiên, mà là biểu tượng của sự tiếp nối lịch sử, của niềm tin dân tộc vươn mình cùng nhân loại.

Đường tới những mùa xuân cho thấy rõ phong cách thơ Lưu Sơn Tự: sử dụng thủ pháp liệt kê, nhịp thơ dồn dập, tạo chất sử thi; đồng thời, ông kết hợp hình ảnh biểu tượng với chi tiết đời thường, khiến trường ca vừa hùng tráng vừa gần gũi. Sự đan xen giữa giọng điệu tố cáo, ca ngợi, và trữ tình làm nên một bản giao hưởng nhiều cung bậc, vừa phản ánh hiện thực, vừa nâng tầm tư tưởng.

Có thể khẳng định, Đường tới những mùa xuân không chỉ là một tác phẩm thi ca, mà còn là “tư liệu tinh thần” quý giá của dân tộc. Nó ghi khắc những mất mát, hi sinh, chiến thắng, khát vọng, đồng thời khẳng định sức sống bền bỉ của con người Việt Nam. Đây là một khúc tráng ca lớn, nối liền quá khứ – hiện tại – tương lai, và là minh chứng rõ ràng cho phong cách nghệ thuật độc đáo của Lưu Sơn Tự.

Trường ca này vì thế không chỉ để đọc, để nhớ, mà còn để suy ngẫm, để tiếp thêm sức mạnh cho những thế hệ sau trên hành trình dựng xây những mùa xuân mới của đất nước.