Cao nguyên đá

Cao nguyên đá – Bản trầm hùng của đất, của người và nỗi nhớ

Trong dòng chảy thơ ca đương đại Việt Nam, thơ của Lưu Sơn Tự luôn mang một âm điệu riêng – vừa mộc mạc, vừa thăm thẳm. Mỗi tập thơ của ông như một chặng hành trình đi qua những miền đất, miền ký ức, nơi con người soi lại bóng mình giữa thiên nhiên, giữa những được – mất, còn – không của đời sống. Và Cao nguyên đá chính là một hành trình như thế – nơi nhà thơ gửi gắm tiếng nói của tâm hồn hòa quyện cùng đất trời, của một trái tim từng trải mà vẫn giữ nguyên mạch nguồn trong trẻo.

Ngay từ bài thơ mở đầu Đợi, người đọc đã cảm nhận được âm điệu cô tịch và trữ tình của cả tập thơ:

Đợi xuân
Chẳng thấy xuân sang
Chiều đông mây đặc
Mơ màng
Đầy vơi.

Ở đây, “đợi” không chỉ là chờ đợi một mùa, mà là đợi một niềm tin, một điều chưa kịp đến trong đời. Cái “đợi em” của tác giả vì thế cũng không chỉ là nỗi nhớ riêng tư, mà là hình ảnh ẩn dụ cho bao khát vọng dang dở của con người trước thời gian:

Đợi em
Em chẳng tới nơi
Câu thơ
Bỏ dở
Rối bời
Tâm can.

Nỗi buồn ấy, như sương khói bảng lảng, phủ lên không gian Cao nguyên đá – nơi vừa hùng vĩ, vừa trầm mặc, vừa gợi một nỗi cô đơn của kiếp người giữa thiên nhiên vô tận.

Khi bước vào bài thơ tiêu đề Cao nguyên đá, Lưu Sơn Tự mở ra một bức tranh mang tầm vóc sử thi mà vẫn chan chứa hơi thở thi ca:

Cao rất cao
…
Dốc núi mấy ngàn năm đứng nhìn cỏ dại.

Giữa thế giới bao la ấy, con người nhỏ bé đến ngậm ngùi, nhưng cũng chính nơi đó, họ tìm thấy sự hòa hợp cùng đất, cùng đá, cùng thời gian:

Nếu ngược được thời gian biết lúc đất
Hóa mình.

Thơ ông không phải là tiếng ngợi ca phô trương, mà là tiếng thì thầm của kẻ từng đi qua năm tháng, lắng nghe được nhịp đập của đất, của gió. Núi “lầm lì che ánh mặt trời”, lưỡi dao “loang thời gian gặm mòn hóa rêu vào vách đá” – những câu thơ ấy vừa có chất hiện thực, vừa chứa triết lý nhân sinh: mọi dấu vết con người đều sẽ tan vào tự nhiên, chỉ tình yêu và ký ức là còn mãi.

Thơ Lưu Sơn Tự vì vậy mang nỗi buồn trong trẻo, nỗi buồn biết chấp nhận và thấu hiểu. Giữa cao nguyên đá, nhà thơ không chỉ nghe tiếng vọng của núi rừng, mà còn nghe tiếng vọng của chính mình – của thân phận, của quê hương, của đất nước đang chuyển mình trong những năm tháng không dễ dàng.

Trong bài Trên đảo Sinh Tồn, giọng thơ chuyển từ trữ tình sang hùng ca. Từ cao nguyên, ông hướng tầm nhìn ra biển lớn – nơi những người lính vẫn ngày đêm canh giữ chủ quyền Tổ quốc:

Anh ở đảo Sinh Tồn
Phía trời Nam Tổ quốc
Nơi vắng bạn và em
Nơi sóng gió cát vùi.

Giữa không gian khắc nghiệt ấy, người lính vẫn vững vàng, hiên ngang, bởi trong lòng họ là niềm tin và tình yêu với đất nước:

Kẻ thù trên trời, dưới biển
Kẻ ở gần, kẻ ở cách xa
Nhưng chúng làm sao hiểu và thắng được
Trước anh và đồng đội
Ngày đêm canh giữ
Ngày đêm chăm chút
Mảnh đất xa bờ
Tổ quốc Việt Nam.

Đó là tình yêu tổ quốc giản dị mà sâu sắc – không cần lời thề lớn, chỉ cần lòng kiên định và sự hy sinh âm thầm. Qua những câu thơ ấy, ta thấy rõ phẩm chất của người chiến sĩ, và cũng thấy trong đó hình ảnh người thơ – người vẫn biết xúc động, biết yêu thương giữa bão gió của cuộc đời.

Nếu Trên đảo Sinh Tồn là khúc ca của người chiến sĩ, thì Mẹ ơi lại là lời tự sự của người con – mộc mạc mà đẫm nước mắt:

Nắng lệ sấm tràn lệ mẹ ơi!
Vườn xanh lá rụng ruột rối bời
Mẹ đi, đồng ruộng ai cày cấy
Đường xóm từ nay nhớ – con thương.

Không cần nhiều hình ảnh cầu kỳ, chỉ bằng những từ ngữ dân dã, Lưu Sơn Tự đã chạm vào tầng sâu cảm xúc. Nỗi mất mát ở đây không chỉ là của riêng ông, mà là nỗi mất của muôn người con Việt, khi “mẹ đi” là cả một vùng ký ức lùi xa, là hương đất, hương lúa, hương bếp tro tàn vắng bóng bàn tay chăm sóc. Giọng thơ chân thật ấy làm người đọc nhớ đến vẻ đẹp dung dị của thơ Nguyễn Bính, nhưng trong đó có thêm sự từng trải của người từng đi qua chiến tranh, mất mát, thăng trầm.

Đến bài Mải miết ngày đi lại như một lời chiêm nghiệm nhẹ nhàng mà sâu lắng:

Lá rụng, chồi non vừa mới nhú
Vơi đầy con nước, nhịp mùa qua
Mải miết ngày đi, tờ lịch rụng
Cành đào năm cũ chợt hồng hoa.

Giữa sự đổi thay không ngừng của đời sống, con người vẫn hướng về cái đẹp, về mùa xuân của tâm hồn. “Cành đào năm cũ” không chỉ là hình ảnh thiên nhiên, mà còn là biểu tượng của sức sống – của niềm tin rằng, dù thời gian trôi qua, sự sống và tình yêu vẫn tiếp nối.

Cao nguyên đá – đúng như tên gọi – là tập thơ của những điều bền vững. Bền vững như núi, như đá, như lòng người miền cao, như tình đất tình quê và như nỗi nhớ không phai trong trái tim người con xa xứ. Mỗi bài thơ là một mảnh đất, một mảnh hồn, nơi tác giả gieo những hạt giống của ký ức, của nhân ái và hy vọng.

Thơ Lưu Sơn Tự không tìm cách gây ấn tượng bằng kỹ thuật hay hình ảnh cầu kỳ, mà chạm đến người đọc bằng sự chân thành và chiều sâu trải nghiệm. Tập thơ Cao nguyên đá vì thế là một bản trầm hùng – có lúc da diết, có khi lặng im – nhưng cuối cùng vẫn sáng lên niềm tin vào con người, vào sự sống, vào quê hương Việt Nam vững chãi qua bao mùa gió đá.