Biển và em

LƯU SƠN TỰ - MÁI ĐẦU BẠC SÓNG VẪN NGƠ NGẤT TÌNH

Tập thơ Biển và em của tác giả Lưu Sơn Tự xuất bản năm 2001 là dấu mốc đầu tiên mở ra hành trình thi ca sâu lắng và bền bỉ của ông. Mang tinh thần của một kẻ “gieo mầm thi ca giữa miền tịch lặng”, Lưu Sơn Tự không viết để làm dáng chữ nghĩa mà để lưu giữ những rung động thật thà, bình dị, gần gũi với đời sống và tâm cảm người đọc. Trong tập thơ này, hình ảnh “biển” và “em” không chỉ là hai yếu tố tự nhiên – nhân xưng, mà còn là hai biểu tượng lớn song hành và đối lập, nơi biển đại diện cho cõi mênh mang của đời sống và khát vọng, còn “em” lại tượng trưng cho nỗi riêng tư sâu thẳm, là neo đậu của một trái tim đầy trăn trở. Trong bài thơ có tựa đề được dùng làm tựa sách, tác giả viết:

Trước em ta mãi dại khờ

Mái đầu bạc sóng vẫn ngơ ngất tình

Cảm ơn bờ cát lặng thinh

Cảm ơn biển mãi dỗ dành đời ta.

(Biển và em)

Đây là một trong những khổ thơ tiêu biểu mang phong cách trữ tình sâu lắng và giàu tính biểu tượng của Lưu Sơn Tự. Bằng thể lục bát, những vần thơ trên đã tạo nên âm hưởng du dương, nhẹ nhàng mà sâu sắc, như chính tiếng sóng biển thủ thỉ vào tâm hồn người đọc về những xúc cảm của tình yêu cá nhân lẫn chiêm nghiệm về cuộc đời của ông.

Câu thơ mở đầu “Trước em ta mãi dại khờ” gợi ra một cảm xúc yêu thương thuần thành, ngây ngô, đến mức tưởng như vượt qua mọi ranh giới của lý trí. “Em” trong thơ Lưu Sơn Tự không đơn thuần là một người nữ cụ thể, mà là hình tượng mang tính biểu tượng – đại diện cho tình yêu, sự sống, hoặc cái đẹp tinh thần mà nhà thơ luôn hướng tới. Dù thời gian trôi đi, dù "mái đầu bạc" – biểu tượng của tuổi tác, sự từng trải – thì “sóng vẫn ngơ ngất tình”. Hình ảnh “sóng” ở đây mang hàm nghĩa rất sâu: đó vừa là nhịp cảm xúc trong lòng người, vừa là biểu tượng cho sự sống động, không ngừng của tình yêu. Câu thơ gợi nhắc đến tinh thần của Xuân Diệu: "Làm sao sống được mà không yêu/ Không nhớ không thương một kẻ nào?" – bởi tuổi dẫu già, nhưng tình vẫn chưa già.

Cặp câu sau nâng tầm cảm xúc lên thành một triết lý sống: “Cảm ơn bờ cát lặng thinh / Cảm ơn biển mãi dỗ dành đời ta”.  Sự “lặng thinh” của bờ cát đối lập với “dỗ dành” của biển, nhưng cả hai đều là phần không thể thiếu trong hành trình đời người. “Bờ cát” lặng yên, trầm mặc, giống như thực tại, như sự an nhiên cần có để neo giữ tâm hồn. Còn “biển” – đại diện cho những chông chênh, khát vọng và khổ đau – lại chính là nơi đã “dỗ dành đời ta”, như một người mẹ bao dung, một người tình luôn tha thứ, một người bạn không bao giờ rời xa. Hai câu thơ cuối là lời tri ân sâu sắc, không phải chỉ với thiên nhiên mà là với toàn bộ trải nghiệm sống – nơi yêu và đau, vui và buồn, đều đáng được hàm ơn và trân trọng. Có thể nói, đây là một đoạn thơ kết tinh cái nhìn nhân sinh sâu lắng của Lưu Sơn Tự: đời người là hành trình yêu – dại khờ – trải nghiệm – tri ân, và trong tất cả, biển luôn là biểu tượng cho vẻ đẹp vô hạn của cảm xúc và sự sống.

Nhìn chung, ngôn ngữ trong tập thơ Biển và em không cầu kỳ, không ồn ào, mà giàu chất gợi, chất mộc, chất đời, rất giống con người tác giả: sống lặng thầm, viết không phô trương nhưng đầy thành thật với chính mình. Tập thơ vì vậy không chỉ là sản phẩm nghệ thuật mà còn là chứng tích tâm hồn của một người lính đã đi qua chiến trận, đi qua biển đời nhưng vẫn giữ lại trong mình một miền yêu – rất đỗi dịu dàng và nhân bản. Biển và em không đơn thuần là những vần thơ tình cảm, mà còn là lời tự sự, là khúc hát ru tâm thức, và là nền móng cho những trường ca, tập thơ đồ sộ mà Lưu Sơn Tự cống hiến sau này, từ Giải Nobel hòa bình  đến 1.000 bài thơ tứ tuyệt.

 Giữa thời đại của ngôn từ xô bồ, thơ ông – mà khởi đầu là Biển và em – vẫn như ngọn sóng lặng lẽ, bền bỉ vỗ vào bờ người đọc bằng chất tình nguyên sơ và mộc mạc hiếm gặp.